Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's
Jacques
Nederland kan weinig doen tegen kinderontvoeringen naar Egypte
Trouwen met de charmante Egyptenaar uit de shoarmazaak leidt niet altijd tot geluk. Nederlandse vrouwen die hun man volgen naar Egypte lopen de kans te worden verstoten en hun kinderen kwijt te raken. Egypte is ook al jarenlang berucht als bestemming van kinderontvoeringen uit Nederland.
Door: Alexander Weissink (AD)
Brigitte de Rooij werd in het steegje naast haar huis aangetroffen. Het was zaterdag 7 januari 2006, kort voor het ochtendgebed in het boerengehucht El Sawwaf in de Nijl-delta. Een buurmeisje had een doffe dreun gehoord en was gaan kijken. Onderweg naar het ziekenhuis overleed de zesendertigjarige Nederlandse vrouw. Zelfmoord, schreven de Egyptische kranten de volgende dag. De politie houdt het op een ongeluk.
Brigitte had haar man in 1998 in een Amsterdamse snackbar ontmoet. Net als zijn broers was hij als seizoenarbeider naar Nederland gekomen om in shoarmazaken en cafetaria te werken. Ze trouwden na enkele maanden en kregen een dochter. Op grond van het huwelijk ontving hij een Nederlands paspoort.
Midden 2005 verhuisde het gezin naar Egypte. Brigitte ging uit eigen wil, vertelt haar echtgenoot. Ze was overtuigd moslima en wilde haar dochter vanaf het zesde levensjaar in een islamitische omgeving opvoeden. ???Ze was hier heel gelukkig“, zegt de weduwnaar in het huis waar ook zij n moeder, zussen en twee broers leven. ???Ik kan echt geen reden verzinnen waarom ze zelfmoord zou hebben gepleegd.”
Uit de chat- en e-mailcorrespondentie tussen Brigitte en een groep Nederlandse moslima-vriendinnen in Egypte blijkt dat Brigitte eenzaam en bang was en door haar man werd mishandeld. Bovendien was haar echtgenoot van plan een andere vrouw erbij te trouwen. De e-mails in het bezit van deze krant maken duidelijk dat Brigitte terug wilde naar Nederland, maar dat haar echtgenoot weigerde hun dochter mee te geven.
Naarmate de maanden verstreken, werden haar berichten alarmerender. ???Help ik ben zo bang“, schreef ze begin december aan een vriendin. Twee weken later aan een ander: ???Ik weet dat mijn huwelijk nu echt over is… ik houd het hier niet uit, help me weg te komen.” Kort daarna: ???Hij slaat me nu ook, waar zijn moeder bijzit." De geadresseerden willen om veiligheidsredenen anoniem blijven.
Zoals Brigitte zijn er meer Nederlandse vrouwen die gegijzeld in Egypte leven. Bij een rondvraag onder haar vriendinnen, allemaal gelukkig getrouwd met Egyptenaren, kunnen de meeste wel een of meer Nederlandse vrouwen noemen die met hun Egyptische man zijn meegegaan en in een vorm van gevangenschap leven. Veel van hen zijn meegekomen uit vrees dat hun kind anders door de vader zou worden ontvoerd. Eenmaal in Egypte wil de man uitsluitend zijn kinderen bij zich houden. Hij laat een reisverbod voor hen instellen en vernietigt hun Nederlandse paspoorten. De moeder is niet langer welkom.
Zo verging het ook Ariane. In 1995 had ze haar Egyptische man in Nederland ontmoet. ???Hassan werkte als bezorger van een shoarmazaak“, vertelt ze. ???Hij was lief en aardig. Ik dacht: misschien dat alles nu goed komt. Daarvoor had ik een man gehad die alcoholist was. Hassan dronk niet. Ik raakte zwanger en toen zijn we getrouwd. Maar omdat de vreemdelingenpolitie dacht dat het een schijnhuwelijk was, kreeg hij geen verblijfsvergunning. Hij had al eerder samengeleefd met een oudere Nederlandse vrouw.”
In 2000 besloot het gezin naar Egypte te verhuizen. ???We zouden een nieuwe toekomst opbouwen“, vertelt Ariane. ???Maar hij kreeg iets duivels. Ik mocht het huis niet uit, ik mocht niet eens uit het raam kijken. Na een tijdje moest ik een hoofddoekje dragen, maar dat weigerde ik. Hij sloeg me in elkaar. Misschien wilde hij gewoon van me af, want later ben ik er achter gekomen dat hij het plan had om zijn nichtje te trouwen.”
Ariane werd herhaaldelijk op straat gegooid. ???Hij zei dat ik zonder de kinderen naar Nederland terug moest gaan. Hij had hun Nederlandse paspoorten verscheurd, zodat ik ze niet kon meenemen. De Nederlandse ambassade geeft geen nieuwe paspoorten zonder schriftelijke toestemming van de vader", legt ze uit.
De mishandelingen werden steeds erger. ???Totdat hij mijn hoofd achterover trok en een spuitbus insecticide in mijn mond spoot. Ik stikte bijna. Zijn moeder en zus waren er bij, maar die lieten het gewoon gebeuren. Het buurmeisje is op het lawaai afgekomen en op de deur gaan bonken. Zij heeft me gered." Met de doktersverklaring op zak deed Ariane aangifte bij de politie.
Ariane wil een echtscheidingsprocedure starten en de voogdij over de kinderen krijgen. Op het eerste gezicht maakt ze een goede kans. Volgens de Egyptische wet krijgt de moeder automatisch de voogdij. Maar als een islamitische man is getrouwd met een christelijke vrouw en als het kind de leeftijd heeft bereikt waarop het zich bewust is van het verschil tussen godsdiensten en de moeder het wil opvoeden in de christelijke leer, verliest de moederde voogdij.
Welke leeftijd is dat? Advocaat Ashraf Nadoury heeft ruim dertig jaar ervaring met kinderontvoeringen en voogdijzaken bij gemengde huwelijken. ???Een Egyptische rechter behoudt zich het recht voor om terug te vallen op het islamitische recht, de sharia“, aldus Nadoury. ???Er bestaat een fatwa uit 1918 die stelt dat de vader de voogdij krijgt over een kind van zeven, de leeftijd waarop de ouders het kind moeten aansporen om te bidden.”
Wereldvreemd
Het lot van moeders als Ariane en Brigitte is vrijwel onbekend, omdat zij aan het oog van de buitenwereld zijn onttrokken. Veel meer aandacht is er voor de kinderontvoeringen uit Nederland naar het geboorteland van de vader. Dit overkwam het kind van Gabrielle. In 1988 werd haar zoon Karim ontvoerd door haar Egyptische man. De strijd om haar kind terug te krijgen eindigde twee jaar geleden met het bericht dat hij op straat in Kairo was vermoord.
???Ik ontmoette Nasser in 1983 in Breda. Hij werkte in een shoarma-restaurant waar ik wel eens met vriendinnen kwam als we uitgingen. Ik was 21 en behoorlijk wereldvreemd. Twee maanden later zijn we getrouwd. Hij zei heel traditioneel te zijn opgevoed, daarom moest het allemaal zo snel. Iedereen heeft het me afgeraden."
Na enkele maanden had haar echtgenoot bepaald dat ze samen naar Egypte moesten verhuizen. ???Ik kwam in een appartement in het centrum van Kairo terecht waar zijn moeder, zussen en broers ook woonden. Het was op de vierde verdieping zonder stromend water. Niemand maakte iets schoon behalve ik. Als ik er iets van zei, dan beschuldigden ze mij de beroemde Egyptische gastvrijheid niet op waarde te schatten."
Eenmaal in Kairo ontdekte Gabrielle de ware aard van haar man: ???Hij wilde dat ik me ging sluieren, omdat ik blond was en te veel aandacht trok. Ik gedroeg me als een @!#$ en ik kleedde me als een @!#$, vond hij. Om ruzies te voorkomen, heb ik het gedaan. Maar ik kon me niet schikken in de Arabische tradities van volgzaamheid. Daar werd hij agressief van."
Na een jaar werd Gabrielle zwanger. Haar ouders kochten tickets, zodat zij in Nederland van Karim kon bevallen. Nog geen jaar later nam Nasser zijn zoon mee naar Egypte, omdat zijn grootmoeder doodziek was. ???Ik had ingestemd omdat ik wist dat hij Karim anders toch wel zou meenemen. Na twee dagen kreeg ik een telefoontje: ‘Je bent gescheiden en je ziet Karim nooit meer terug’."
Gabrielle reisde weer naar Egypte en diende zich aan bij haar schoonfamilie. ???Zolang ik maar bij Karim kon zijn. Maar al gauw realiseerde ik me dat mijn leven in Egypte een grote kwelling en martelgang zou worden."
Na een mislukte terugontvoering werd Gabrielle moslima om meer kans te maken op het voogdijschap. Het hielp niet. ???De rechter vroeg mij lachend: ‘Mevrouwtje, wat wilt u nou toch met een moslimkind? Ga toch terug naar Nederland.’"
In de daaropvolgende jaren had Gabrielle weinig contact met haar zoon. In april 2004 werd ze door haar schoonzus gebeld: Karim was omgekomen. Haar zoon was een drugsdealer geworden. Hij was doodgestoken op straat. Gabrielle: ???Na de begrafenis heb ik mijn ex nog een keer gebeld. Ik vroeg hem: als je hem zo nodig moest hebben, waarom heb je dan niet voor ons kind gezorgd? Hij wees alle verantwoordelijkheid van de hand."
Lief, zacht en zoet
De meeste internationale kinderontvoeringen uit Nederland hebben Egypte als bestemming. Minister Donner van Justitie erkende in een brief aan de Tweede Kamer op 28 juni 2005 over kinderontvoeringen ???dat Egypte het grootste probleemland is.“ Sinds 2002 heeft Egypte twaalf verzoeken om teruggeleiding gekregen, zo meldt het ministerie van Buitenlandse Zaken desgevraagd. Maar volgens Elly Kalsbeek van de Stichting Gestolen Kinderen is het probleem veel groter dan Den Haag wil doen geloven. Volgens Gestolen Kinderen zijn er sinds 2001 27 ontvoeringen van 43 kinderen naar Egypte geweest. Daarnaast zijn er nog eens 42 dreigende ontvoeringen naar Egypte bekend, aldus Kalsbeek. ???Dat zijn forse aantallen, die de Nederlandse overheid niet zou moeten afdoen als incidentele gevallen.”
De vraag dringt zich op waarom Egyptische vaders, meer dan mannen uit andere landen, hun kind bij de moeder weghalen en naar hun geboorteland overbrengen. De inmiddels gepensioneerde kinderrechter Frans van der Reijt gaf in het rechtersblad Trema een verklaring, nadat hij in 2004 de eerste Arabisch-Europese rechtersconferentie over kinderontvoering op Malta had bijgewoond. ???Het grote aantal ontvoeringen naar Egypte hangt samen met het feit. dat voor deze Arabische mannen huwelijkssluiting vrijwel de enige weg is om hier verblijf te verkrijgen“, aldus Van der Reijt. ???Een Egyptenaar, die niet in zijn patriarchale rechten wordt gerespecteerd, zal zich hier onbegrepen voelen en al het mogelijke doen om respect terug te winnen. Als dat alleen kan door zijn kinderen over te brengen naar Egypte en daar onder te brengen bij zijn familie, dan zij dat zo.”
Dat een Nederlandse rechter een omgangsregeling heeft bepaald, zegt de Egyptische rechter niets. Zelfs als de vader in Nederland veroordeeld is voor kinderontvoering, heeft Egypte daar geen boodschap aan. Egypte heeft zich, net als de meeste Noord-Afrikaanse en Arabische landen, immers niet aangesloten bij het Haags Kinderontvoeringsverdrag uit 1980. Van der Reijt komt daarom tot een harde conclusie: ???Dat betekent, dat het opleggen van omgang aan een Europese moeder ten gunste van een Arabische vader voor kinderen tot zo'n twaalf jaar onder de gegeven omstandigheden onverantwoord is."
???Dat artikel heeft binnen de rechterlijke macht wel enige deining veroorzaakt“, vertelt Van der Reijt desgevraagd. ???Er werd gezegd: dat kan niet, dat is discriminatie. Maar ik geloof toch dat het veel rechters aan het denken heeft gezet.”
Robine de Lange-Tegelaar, sinds 2005 liaisonrechter internationale kinderbescherming, beaamt dat het artikel van Van der Reijt rechters extra alert heeft gemaakt: ???De knuppel is in het hoenderhok gegooid. Maar het is natuurlijk niet mogelijk en ook niet terecht om hele bevolkingsgroepen recht op omgang te verbieden."
Dit klinkt Jessica bekend in de oren. Ze strijdt al jaren voor een omgangsverbod voor haar ex-man omdat ze vreest dat hij hun zoon naar Egypte zal ontvoeren. Haar relatie met hem begon toen ze in 1993 met een vriendengroep uit eten ging bij een Egyptische grillroom. ???Hamdi werkte daar als bediende. Later ging ik er nog eens langs om een kop koffie te drinken. Hij was er weer en we raakten aan de praat. Hij was toen 43, ik was 25."
Hamdi was in die tijd nog getrouwd met een oudere Nederlandse vrouw met wie hij twee dochters had. ???Ze waren van tafel en bed gescheiden. Er was kennelijk iets mis gegaan, maar daar had ik geen oog voor. Pas veel later hoorde ik dat Hamdi zijn dochters had geprobeerd uit te huwelijken aan zijn neefjes in Egypte“, vertelt Jessica. ???Die vrouw is toen met haar dochters terug naar Nederland gevlucht en heeft hem bij de vreemdelingenpolitie aangegeven.” Hamdi kwam terug en kreeg alsnog het Nederlandse paspoort.
???Veel mensen hebben me gewaarschuwd, maar hij was lief, zacht en zoet en hij deed alles in huis“, vertelt Jessica. ???In 1995 gingen we naar Kairo op vakantie om te trouwen. Mijn ouders wisten het niet. Toen ik zwanger werd, werd Hamdi plotseling heel islamitisch. Als ik een tijdje buiten was geweest, maakte hij me uit voor stoephoer. Hij vond dat ons kind beter in Egypte kon opgroeien.”
Eind 1999, een halfjaar nadat hun zoon was geboren, werd Hamdi door de politie het huis uitgezet wegens geweld. Een jaar later was de scheiding een feit. Er kwam een omgangsregeling, maar hij gaf al snel te kennen dat hij zijn zoon naar Egypte wilde meenemen. ???De oppas had van mijn zoon gehoord dat hij met papa naar Egypte zou vliegen", vertelt Jessica. Jessica weigerde haar zoon nog langer aan Hamdi mee te geven. De rechter gaf de Raad van de Kinderbescherming opdracht een onderzoek te doen. Uitslag: het kind heeft recht op omgang met de niet verzorgende ouder, ondanks de contra-indicaties. Jessica werkte niet mee en betaalde 5.000 euro aan dwangsommen.
In maart jongsleden kreeg zij bericht dat de rechter had bepaald dat Hamdi eenmaal in de twee weken twee uur begeleide omgang moet krijgen. Maar ze is er nog altijd niet gerust op. ???Als mijn kind straks wordt ontvoerd, dan kunnen de Nederlandse autoriteiten helemaal niets meer doen."
Interpol
De Nederlandse ambassade in Kairo is niet gemachtigd uitlatingen te doen over de kinderontvoeringen. Maar minister Donner meldde in zijn brief van 28 juni 2005 dat ???de ambassades afhankelijk zijn van de medewerking van lokale autoriteiten, die niet speciaal voor deze taak zijn aangewezen en daarvoor niet zijn toegerust. (-) De ambassades bedienen zich daarom van actieve diplomatie achter de schermen omdat dit, in verband met de noodzaak gezichtsverlies van het andere land te vermijden, in de regel productiever is dan ter plaatse de publiciteit te zoeken."
In een recente brief aan de Tweede Kamer op 23 maart 2006 geeft Donner toe dat ???terugge-leiding via de diplomatieke weg een zeer moeizaam proces en heeft in het merendeel van de gevallen niet tot resultaat dat een kind wordt teruggeleid naar Nederland."
Op de vraag of de Egyptische autoriteiten eigenlijk wel meewerken, antwoordt het Ministerie van Buitenlandse Zaken: ???De samenwerking wordt bepaald c.q. beperkt door de bestaande juridische kaders. Daarnaast spelen Egyptische cultureel-religieuze percepties een bepalende rol: positie man/vrouw, Egyptische man/buitenlandse vrouw, islam/christen en niet in de laatste plaats de definitie van ‘ontvoering’, immers een Egyptische man kan zijn Egyptische kind niet ontvoeren naar Egypte. Hij heeft naar Egyptisch recht het gezag en dus het recht om zijn kind naar Egypte mee te nemen."
Juist daarom is het van belang dat de voorbereiding van kinderontvoering strafbaar wordt gesteld, meent Jacques Smits, voorzitter van de Stichting Kinderontvoering (SKO). Smits is ook oprichter van Interrescue dat tegen het begin-tarief van 15.000 euro kan worden ingehuurd om een kind terug te ontvoeren. SKO en Gestolen Kinderen hebben al lange tijd aangedrongen op scherpere wetgeving. Dat heeft geleid tot een wetsvoorstel dat op 16 maart door Anja Timmer (PvdA) aan de Tweede Kamer is voorgelegd.
In het wetsvoorstel wordt de straf voor kinderontvoering verhoogd tot een gevangenisstraf van negen jaar. Ook de voorbereiding van kinderontvoering wordt strafbaar. ???Dat geeft de politie hopelijk meer aanleiding om in actie te komen als een moeder in paniek aangifte komt doen", zegt Smits.
Mariya stond versteld van de trage reactie van de Nederlandse politie toen ze begin vorig jaar meldde dat haar zeven maanden oude zoontje door haar ex-man naar Egypte was meegenomen. ???De agent zei: ‘ik ben ook een gescheiden vader, geloof me, het loopt allemaal wel los.’ Ik moest de volgende dag maar eens terugkomen,“ vertelt Mariya. Maar de volgende dag was Adam met zijn vader al lang verdwenen. ???Toen ik mijn ex later aan de telefoon kreeg, zei hij: ‘je hebt ons kind niet verdiend want je respecteert mijn wil niet.’” Ze was enkele weken na de geboorte van Adam in 2004 van haar man gescheiden.
Mariya was op haar achttiende uit Oekraïne naar Den Haag gekomen om te studeren. Ze ontmoette Mohammed, toen zevenentwintig, en was na enkele maanden zwanger van hem. Mohammed had een eerder huwelijk met een oudere Nederlandse vrouw achter de rug en daar een Nederlands paspoort aan overgehouden. Daarom kreeg zijn zoon Adam ook de Nederlandse nationaliteit.
Mariya kan nog van geluk spreken. De rechter oordeelde na enkele weken dat er inderdaad sprake was van kinderontvoering en veroordeelde de vader bij verstek. Mohammed werd bij Interpol aangegeven. Toen hij van Egypte naar België vloog werd hij opgepakt en aan Nederland uitgeleverd. Binnen enkele dagen werd Adam door zijn Egyptische grootmoeder naar Nederland gebracht. ???Ik heb hem meteen met mijn moeder meegegeven naar Oekraïne", zegt Mariya.
Haytham zal de fout niet maken om naar België te reizen. Hij weet dat hij in Nederland en via Interpol wordt gezocht. In 2002 nam hij zijn zoon mee naar Egypte, terwijl zijn vrouw Brenda op haar werk was. ???Ik heb meteen de politie gebeld, maar ze konden niets doen“, zegt Brenda. ???We waren nog gewoon getrouwd dus Haytham had formeel het recht om met Chady te reizen.” Drie maanden later werd ook Haytham bij verstek veroordeeld. ???De politie verwees me door naar Buitenlandse Zaken en Justitie. Je denkt: ze zullen van alles voor me doen, maar dat is niet zo. Je krijgt een vriendelijk gesprek op de ambassade in Kairo en er worden wat brieven geschreven. Ze kunnen helemaal niets, want Egypte geeft gewoon niet thuis."
Feyenoord
Haytham was oorspronkelijk naar Nederland gekomen om bij een voetbalclub werk te zoeken. Hij ontmoette Brenda en ze gingen samenwonen. Hij speelde een jaar bij Feyenoord en ze trouwden in 1997. Na de geboorte van Chady ging hij plotseling naar de moskee en moest opeens alles halal zijn, vertelt ze.
Na twee jaren in Egypte te hebben gewoond, keerde het gezin weer terug naar Nederland. Maar Haytham kon geen werk vinden. ???Ik heb die kleine toen meegenomen, omdat het niet meer ging tussen ons“, vertelt Haytham. Zonder dat Brenda het wist, had een Egyptische rechter de voogdij al aan de vader toegekend. Vervolgens bracht hij Chady naar zijn ouders in Saoedi-Arabië. ???Ik heb geen tijd om voor hem te zorgen want ik ben prof-voetballer”, legt hij uit. ???We hebben een goede oplossing gevonden. Brenda mag de kleine twee keer per jaar hier komen zien als hij hier in Egypte op vakantie komt."
Anderhalf jaar na de ontvoering stemde Haytham voor het eerst in met een ontmoeting tussen Chady en zijn moeder. ???Het was ergens in Alexandrië - waar precies weet ik niet“, vertelt Brenda. ???Ik werd in de auto van mijn ex geblinddoekt en naar de ontmoetingsplaats gereden. Mijn zoon was toen ruim vijfjaar. Ik heb hem vier uurtjes gezien.”
In de afgelopen vier jaar heeft Brenda vijf keer bij haar zoon in Egypte kunnen zijn. Vijf maanden geleden voor het laatst. ???Chady moest erg huilen toen ik weer vertrok. Hij vroeg me waarom ik wegging. Ik heb hem gezegd dat ik niet mocht blijven van papa. Maar ik wil zijn vader niet zwartmaken. Chady moet toch met hem verder leven."
Zich bewust van het probleem, is Egypte bereid om met Nederland een bilaterale overeenkomst te sluiten over de aanpak van kinderontvoeringen, zegt de directeur kinderbescherming van het Egyptische ministerie van Justitie, Bishri El-Shorbagy, in een reactie op vragen van deze krant. Binnenkort zal een delegatie van Nederlandse rechters naar Kairo afreizen om hierover te praten.
De namen Ariane, Hassan, Jessica en Hamdi zijn om veiligheidsredenen gefingeerd.
